Gazetecilik bölümü mezunları içinde işsizlik oranı Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre 2018’de yüzde 23,8, 2019’da yüzde 21, 2020’de ise yüzde 24. Verilere göre, gazetecilik bölümü mezunları, sosyal hizmet mezunlarının (yüzde 24) hemen ardından en yüksek işsizliğe maruz kalan ikinci kitle. Mevcut rakamlar ülkedeki genel işssizlik verilerinin iki katı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın verine göre ise ‘basın, yayın ve gazetecilik’ iş kolundaki toplam kayıtlı çalışan sayısı 86 bin 505.

CHP’nin geçen yıl hazırladığı bir rapora göre 2017-2019 yılları arasında Türkiye’de 137 gazete kapandı, gazetelerin tirajları düştü ve yüzlerce gazeteci işsizler kervanına katıldı. Bu yıllar arasında Türkiye’nin önde gelen gazetelerinden HaberTürk bile artan maliyetler ve düşen reklam gelirleri nedeniyle dokuz yıldır çıkardığı gazetenin kapısına kilit vurmak zorunda kaldı. 2019’da ise Star Gazetesi kağıt baskıya veda ederken, Türk gazetecilik tarihinin köklü gazetelerinden Güneş’in baskısı bitirilerek, Akşam Gazetesi’ne ek yapıldı. TÜİK verilerine göre 2020’de gazete ve dergilerin tiraj kaybı yüzde 20’den fazla. Resmi ilan ve reklam bedellerinde de önemli gerilemeler var.

Henüz resmi bir rapora konu olmasa da Türkiye’de gazete, TV ve internet yayın organlarında sosyal haklar her geçen gün daha geri gidiyor. “Gazeteciliğin saati olmaz” mottosu yöneticilerin uzun mesai saatleri ısrarında en büyük dayanak. Mesai ücreti ödeme alışkanlığı ise ne hükümete yakın gruplarda ne de ‘muhalif medya kurumlarında’ pek de tercih edilmiyor. Bayram ve resmi tatil günlerinde izin kullandıran kurum sayısı ise bir elin parmaklarını geçmeyecek düzeyde. Tabi bu günlerin mesai ücretini almak da oldukça zor.

Temmuz 2020 verilerine göre ‘basın, yayın ve gazetecilik’ iş kolundaki toplam sendikalaşma oranı yüzde 7,87. Ülkedeki genel sendikalaşma oranının yüzde 13,66 olduğu düşünüldüğünde gazetecilik bu alanda da sınıfta kalan meslekler arasında. Sendikalaşma çabalarının sert yaptırımlarla karşı karşıya kalması ve gazetecilerin bir anda toplu olarak işten çıkarılması da geçmişte sıklıkla yaşanan uygulamalar.

İnternet medyasında çalışan gazetecilerin durumu ise sektörün hala kanayan yarası. İnternet medyasında gazetecilik yapanların basın kartı alma hakkı bulunmuyor ve dolayısıyla gazetecilik meslek haklarından yararlanma imkanı da yok.

Büyük sermayelerin medya kuruluşlarını satın alması ve gazetelerin şirketleşmesiyle birlikte insan kaynakları birimleri yaygınlaşsa da işi alımlarda hala geleneksel metodlar çok etkili. Sektördeki çoğu yönetici bildiği ve tanıdığı isimlerle çalışmakta ısrarcı. İşe alım için yine referans çok önemli bir kriter ve ‘alaylı’ gazetecilerin sayısı oldukça fazla. Yeni mezunların ilan üzerinden işe girişi ise çok zahmetli bir süreç. Yeni mezun gazeteci adayları çoğu zaman ‘staj’, ‘deneme süreci’ gibi adlar altında asgari ücretten daha düşük maaşlara çalıştırılırken, yeni mezunlar için asgari ücretle işe başlamak ise büyük bir başarı.

Türkiye’de iletişim fakültesi sayısı ise 70’i aşmış durumda. ‘İletişim’ düşük maliyeti nedeniyle devlet üniversiteleri kadar özel üniversitelerde de yaygınlaşan bir fakülte. Özel üniversitelerde burssuz 40 bin liraya varan senelik ücretler mevcut. 1990’lı ve 2000’li yıllarda hukukla kafa kafaya giden bu fakültelerde bugün başarı sırası ise 100 binleri çoktan geçti.

Türkiye ayrıca Çin’le birlikte dünyada en fazla gazeteci hapseden ülke olmaya devam ediyor. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), 1 Nisan 2020 ile 1 Nisan 2021 dönemini kapsayan ‘Basın Özgürlüğü Raporu‘na göre Türkiye’de 43 gazeteci, gazetecilik faaliyetleri nedeniyle cezaevinde. Bu sürede 322 basın kartı da iptal edilirken, 57 gazeteci toplam 144 gün gözaltında kaldı, altı gazeteci gözaltındayken darp edildi. Mevcut durumun etkisi Sınır Tanımayan Gazeteciler örgütünün 2021 yılı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksine de yansımış durumda. Türkiye basın özgürlüğünde 180 ülke arasında 153’üncü sırada yer alıyor.

Kaynak: https://www.diken.com.tr/tercihlere-dogru-gazetecilik-hala-secilebilecek-bir-meslek-mi/