Selda Bağcan: Seçimleri umutla bekliyoruz

Türk halk müziği ve protest müziğin en önemli isimlerinden Selda Bağcan, “Herkes korku içinde, Gak diyeni alıyorlar, guk diyeni alıyorlar” dedi.

Türkiye müziğinin yaşayan efsanelerinden Selda Bağcan, BirGün’den Işıl Çalışkan’a konuştu. Bağcan, Türkiye’nin bir yol ayrımında olduğunu söyleyerek, “hiç bu kadar açlığa düşmemişti” dedi.

50 yıldır müzikle iç içe geçen bir yaşam. Kendinizi yarım asırdır müzikle ifade etmiş birisiniz. Müzik olmasaydı nasıl bir Selda Bağcan olurdu?

Ben Ankara Fen Fakültesi Fizik Bölümü’nde okurken kendimi hep piyano virtüözü olan bir fizik profesörü olarak hayal ederdim. Hayale bakar mısınız? (Gülüyor)

Peki kişilik olarak nasıl olurdunuz müzik yaşamınızda olmasaydı?

Zaten iyi kalpli ve merhametliyim. Yapım bu, aileden geliyor. Kişilik olarak yine aynı olurdu ama müzik üstüne koyuyor. Duygusal olarak müziğin katkıları olmuştur mutlaka şahsiyetin gelişmesinde.

YILLAR KÖTÜ DAVRANDI

Peki geçen yıllarda yıllar size, siz yıllara nasıl davrandınız?
Yıllar bana kötü davrandı. Yasaklı yıllardı her şeyden önce. 72’den 92’ye kadar 20 yıl devletin tek kanallı ekranından mahrum kaldım ben. Çıkarmadılar televizyona. Ve türküleri tanıtmak zor oldu. Bir de üstüne hapislikler oldu, 12 Eylül sonrası. Şarkı sözlerinden dolayı 3 kere hapse girdim. Bu kötü davranmak değil de nedir? 7 yıl konser izni verilmedi. 80’le 87 arasında pasaportuma el kondu. Davet aldığım halde yurtdışı konserlerine gidemedim. Benim hayatım hakkında bir kitap çıkacak. Tüm bu detaylar kitapta anlatılacak.

Ne zaman çıkacak kitap?

Bir iki yıl içinde. Bir de film teklifi var üstelik. “Önce kitap çıksın ben her şeyimi orada anlatayım. Siz de o kitaba sadık kalarak kitabı yaparsınız” dedim. Önce Bergen’i çekeceğiz sonra da sizin filminize çalışmaya başlayacağız dediler.

“Yıllar bana kötü davrandı” dediniz. Bu yaşananlar size nasıl duygularla geri döndü?

Olgunlaştırıyor tabii ki. Her türlü acıya katlandık. Hapislikten daha kötü bir şey olabilir mi? Konser yapamamaktan daha kötü ne olabilir ki? Yine de katlandık, geçti. Şimdi anı olarak kaldı. Vurdu yıktı diyemeyeceğim. Hiçbir şekilde yıkılmıyorum.

Müziğiniz ne renk Selda Hanım?

Kızıl ve pembe arası. Kızıllık protestlikten geliyor. Pembe de benim dünya görüşüm. Pembe bende saplantı gibi. Bütün kıyafetlerim pembe. Evde de öyle her şeyim pembe. Arkadaşlarım hapislere bağlıyorlar. “Sen griden yıldın herhalde. Ondan pembe seviyorsun” diyorlar. Ama onun için yıllarca hapislerde kalmak gerekir herhalde. 3 kere girdim çıktım. Biraz kitlelere gözdağı vermek için beni içeri aldılar. Şarkı sözlerinden kim girer içeri ya!

Zaman bir şeyleri çok da değiştirmemiş demek ki. Şarkı sözlerinden dolayı müzisyenler hâlâ baskı görüyor…
Evet, o da gözdağı vermek için yapılıyor. Bakın siz de yaparsanız böyle olur demek için. Değişmiyor işte maalesef görüyorsun…

HERKES KORKU İÇİNDE

Siz geçmişi de görmüş biri olarak nasıl görüyorsunuz politik atmosferi ve sanatçıların durumunu?

Herkes korku içinde. “Gak” diyeni alıyorlar, “guk” diyeni alıyorlar. Ortam kötü. Özellikle komedyenler çok korkuyor. Eskiden komedyenler hicivle siyasileri eleştirirdi. Eskiden insanlar gülerdi böyle şeylere. Levent Kırca olsun Metin Akpınar olsun… Şimdi çocuklar itiraz ediyor, yapamıyoruz diyorlar. Metin Akpınar, Müjdat Gezen yine yapacağını yapıyor ama gençlerin ödü patlıyor.

Bu atmosferde kendinize otosansür uyguladığınız oluyor mu?

Tabii ki. “Dışarda olmak içerde olmaktan daha iyidir” der devrimciler.
Bunu en çok nasıl hissediyorsunuz? Twitter’da yazarken durduruyor musunuz kendinizi mesela?
Ben Twitter’da bir şey yazmayı bilmiyorum. Arkadaşıma söylüyorum. Yazar gibi yapıyor, yazmıyor. Bana kalsa neler yapacağım… Madem yazamıyorum bari günlüğüme yazayım diyorum. O günlük bulunursa başıma neler gelir bilmiyorum (Gülüyor).

Neyle ilgili yazmak istiyorsunuz daha çok?

Haksızlıklar var. Neler yapmıyorlar insanlara… Aslında benim yazı dilim de çok iyidir ama bu konuda tembelim.

Peki ülkenin geleceğinden umutlu musunuz?

Seçimleri umutla bekliyoruz, mesele orada. Bu ülke hiçbir zaman bu kadar açlığa düşmedi. Milyonlar aç. Bunu söylemek ayıp da değil suç da değil. Çünkü herkes aç. Daha nasıl anlatalım? Hiç bu duruma düşmemişti bu ülke, hiç!

Yalnızca Türkiye’de değil, dünyada da türkülerle başarınızı ispatlamış bir sanatçısınız. Size gösterilen bu ilgiyi nasıl görüyorsunuz?

1972’de ilk yurtdışı turnesini yaptım. Batı Avrupa’da. Orada dikkat çektim zaten. Ama o zaman sosyal medya yoktu. Geliyor Alman gazetecileri röportaj yapıyor. Ama bir günlük gazete basılıyor okuyan okuyor. Hollanda’da bir sürü röportajım çıktı. İsrail’de bile ünlü oldum ben. Her gittiğim yerde basın büyük ilgi gösterdi. Ama o zamanlar orada yazılan orada kalıyordu. WOMAD Festivali’ne gittiğimde Hürriyet Gazetesi’nde ‘Selda, Türkiye’den önce AET’ye girdi’ diye yazmışlardı (Gülüyor). Çok hoştu. AET o zaman Avrupa Birliği’ydi.

Peki sizce hangi özelliğinizle dünyada dikkat çekmeyi başardınız?

76 yılında bir rock albümü yapmıştım. ‘Anadolu Folk Rock’ tazında. Yaz Gazeteci Yaz, İnce İnce Bir Kar Yağar, Mehmed Emmi hit oldu oradan. Sonra 2006’da bir İngiliz firması bunları yayımlamak üzere benimle sözleşme yaptı. 2008’de Time Dergisi’nde ‘Efsane sanatçılar’ listesine girdim ben düşünebiliyor musun? 2010’da Amerika’da Brooklynli hip-hop sanatçısı Mos Def, İnce İnce Bir Kar Yağar’ı alıp yorumlamış. O dünyayı yıktı geçti. Biraz da Mos Def’le ilgili oldu aslında. Sonra da “Yürü ya kulum” derler ya öyle oldu. Birçok festivale katıldım. Polonya’da bir festivale katıldım. 40 bin kişilik bir alan. “Selda Selda” diye tezahürat yaptılar. Ben şaşırdım. Türkiye’de alışkınız da yabancı bir ülkede duyunca şaşırdım. Benim onlara bir şekilde teşekkür etmem gerekiyor ya ne dedim biliyor musun? “Thank you amigos” (Gülüyor).

Başıma talih kuşu kondu ama bunlar hep 60’tan sonra oldu. Bunlar 40 yaşında başıma gelmiş olsaydı, daha dinamik, daha enerjik olurdum. Türkiye’de 70’in üzerinde bir adama büyük bir piyango çıktı. Adam dedi ki “Bu yaştan sonra gelen piyangoyu ben ne yapayım?” Benimki de biraz ona benzedi.

ROCKERLAR dinliyor Rock müziğin ruhunu yaşatıyor musunuz?

76’da söylemişim İnce İnce Bir Kar Yağar’ı. O kadar pis söylemişim ki. Sonradan dedim ‘Ya ben bunu niye böyle inceden söylemişim’ diye. Çok tiz. Çılgınca haykırışlar falan. Tutan da o oldu ama işte. O tiz, o parlak ses tuttu. Rock konserlerine gidiyorum çok sık. Rockerlara konser yapıyorum. Acayip ilgi görüyorum. Coşuyorlar, oynuyorlar.

Geçen günlerde Kürtçe Türküler adı altında bir albüm yayımladınız. 1991 yılında ilk Kürtçe şarkı söyleyen kişi oldum demiştiniz. Bugün bu türküleri bu albümde buluşturmak bir duruş olarak değerlendirilebilir mi?

91’de Kürtçe yasağı kalktığında Kürtlerden önce ben söyledim türküleri. Onlar 91’de cesaret edemediler. Yasağın kalktığına güvenemediler. Daha önce yasak olması çok ayıptı. Kürtçe türküleri gizli gizli dinlerdik ve ben çok üzülürdüm. Yasak kalktığı gibi söyledim. Günümüze gelirsek, Halk TV’deki Serhan Asker’de çıkmıştı. Sokak müzisyenleri Kürtçe söylediği için onlara kötü davranıyorlarmış. “Orada çalma, burada çalma” diye. Çocukları yerlerinden ediyorlarmış. Onları dinleyince üzüldüm. Birdenbire bir şimşek çaktı dedim “Ben bu çocukları da albüme katayım 3 parça yaptırayım” 10 parçalık bir albüm olsun. Şimdi onlar stüdyoya giriyor; bitirmek üzereler. Yakında toplu şekilde çıkacak.

Türküleri seçerken hassasiyetleriniz nelerdi?

Benim türkülerim çok sempatik. Sevda türküleri. Sevdiklerimi seçtim. Hepsinin Türkçeleri de çok güzel, çok anlamlı.

Pandemi nedeniyle müzisyenler için getirilen 12.00 yasağı hala sürüyor. Her şey serbestken müziğin yasak olmasını neye bağlıyorsunuz?

Bu bir saçmalık. İnsanlar, mekânlar ancak 12.00’den sonra para kazanacaklar. En azından gece 2’ye kadar uzatılmalı. Müzisyenler intihar etti, ötesi var mı? Çocuklar mahvoldular. Sendikal çalışma yok. Ayrıca devlet bu kadar mı hazırlıksız yakalanır. İnsanlar aç yahu, insaf!

Zorlu PSM’de gerçekleştirilecek konserinizde dinleyicileri nasıl bir performans bekliyor?

Çok iyi bir performans bekliyor. Senfoniyle olduğu zaman heyecanlanıyorum. İki ayrı orkestra olacak konserde. Kendi orkestrama alışığım da senfoniyle olunca biraz zor oluyor. Gerçi onlar o kadar profesyonel ki hata yapsam da onlar yakalayıp düzeltiyor.