Gazeteciler Cemiyeti’nin verilerine göre 2022’de Türkiye’de 78 gazeteci, basın çalışanı ve yayıncı gözaltına alındı. Gazetecilere yönelik 40’dan fazla saldırı raporlandı. Gazetecilerin yüzde 61’i ise tehdit edildi.

Gazeteciler Cemiyeti, 2022 Yıllık Medya Raporu ve Mesleki Memnuniyet Araştırması’nın ön sonuçlarını açıkladı. Raporu ve araştırma sonuçlarını kamuoyuna duyuran Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin, 2022 yılında 78 gazetecinin gözaltına alındığına, 60’tan fazla gazetecinin saldırıya uğradığına, 43 gazetecinin cezaevinde olduğuna ve para cezalarıyla gazetecilerin susturulmaya çalışıldığına dikkat çekti.

Bu ortamda 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü kutlayamadıklarını söyleyen Bilgin, gazetecilerin çalışma şartlarını düzenleyen Basın İş Kanunu’nun yıl dönümünde bu kanunun uygulanmadığı işyerlerinin sayısının arttığını da kaydetti. Bilgin, “Gazeteciler köle gibi çalıştırılıyor, cezalarla boğuşuyor, saldırıya uğruyor, öldürülüyor. Bu düzeni hep beraber değiştirmeliyiz” dedi.

Gazetecilere yönelik 40’tan fazla saldırı raporlandı

Bilgin, Mesleki Memnuniyet Araştırması’nın 331 gazetecinin katılımıyla yapıldığını ve yılın en kapsamlı alan araştırması olarak çok çarpıcı sonuçlar ortaya çıkardığını belirtti. Medya İzleme Raporu’nun da 2022 yılı içinde Türkiye’deki basın özgürlüğü atmosferindeki gerilemeyi ve gazetecilerin çalışma koşullarını ortaya koyduğunu kaydeden Bilgin, rapordaki sonuçlara ilişkin şu bilgileri verdi:

“Geride bıraktığımız yıl basın özgürlüğü açısından maalesef son derece karanlık bir yıldı. Gazetecilere 40’tan fazla saldırı olayı raporladık, onlarca meslektaşımız ölümle tehdit edildi. 331 gazetecinin zaman ayırıp katkı sunduğu Mesleki Memnuniyet Araştırması sonuçlarına göre, gazetecilerin yüzde 61’i haberleri nedeniyle tehdit edildi. Yerel basındaki meslektaşlarımız en ağır tehditlere ve saldırılara uğruyor. Bu saldırılar önlenmedi, siyasetçiler gazetecileri hedef göstermeye devam etti, gazetecilerin açtığı davalar, suç duyuruları sonuçsuz kaldı.”

Açıklamasında Kocaeli’de çalıştığı gazetede kurşunlanarak öldürülen gazeteci Güngör Arslan’ı da hatırlatan Bilgin, olayla ilgili hazırlanan iddianamede Arslan’ın susturulmak amacıyla öldürüldüğünün yer aldığına dikkat çekti. Geçen yıl gazetecileri korumak yerine gazetecileri cezalandıracak “sansür yasası”nın yürürlüğe konulduğunu söyleyen Bilgin, 2022 yılı boyunca Türkiye’de 78 gazeteci, basın çalışanı ve yayıncının gözaltına alındığını da aktardı. Bilgin’in verdiği bilgilere göre yıl içinde 40 gazeteci de değişen sürelerde hapis cezalarına çarptırıldı.

Yapılan araştırmaya göre gazetecilerin üçte birinden fazlası (yüzde 33,2) gazetecilik faaliyetleri nedeniyle yargılandığını ya da gözaltına alındığını kaydetti. Yaptığı haberler nedeniyle suçlanma ya da yargılanma kaygısı taşımayan gazetecilerin oranı ise sadece yüzde 15,8 oldu.

“Gazetecilerin üçte birinden fazlası asgari ücret ya da altında maaş alıyor”
Cemiyet Başkanı Bilgin, gazetecilerin çalışma koşullarına da değindi.

Gazetecilerin şiddet, sansür ve oto-sünsür ortamında günlük yasal çalışma süresinin üzerinde yer yer 13 saati aşan mesailerle görev yapmak zorunda kaldıklarını vurgulayan Bilgin, “Araştırma sonuçlarına göre gazetecilerin sadece yüzde 46,8’i yasal çalışma süresi olan 8 saat ve altında çalıştığını beliriyor. Yani gazetecilerin yarıdan fazlası yasal sürenin üzerinde çalışıyor. Bu ağır çalışma içinde ücretler ise sefalet düzeyinde. Aralık 2022 itibariyle gazetecilerin yüzde 38,1’i, yani üçte birinden fazlası asgari ücret ve altında maaş alıyor. Gazetecilerin yüzde 82,2’si 10 bin TL altındaki ücretlerle geçinmeye çalışıyor” bilgisini verdi.

Araştırmada işleriyle ilgili gelecek kaygısı duyduğunu belirten gazetecilerin oranı ise yüzde 88,4 olarak tespit edildi. En çok kaygı duyulan konu düzenli ve tatmin edici ücret alamama oldu.

En çok RTÜK cezası Halk TV’ye verildi
Gazeteciler Cemiyeti’nin açıklamasında RTÜK ve BİK uygulamalarıyla ilgili verilere de yer verildi. Açıklamada bulguların “Türkiye’de şeffaf olmayan medya sahipliğinin yayın politikalarını belirlediğini, iktidar yanlısı medyanın reklam gelirleriyle kayırılırken eleştirel yayıncıların cezalarla boğuştuğunu” ortaya koyduğu belirtildi.

Buna göre 2022’de RTÜK en çok cezayı 2021’de olduğu gibi Halk TV’ye verdi. Halk TV’ye 23 kez ceza kesen RTÜK, Tele 1’e 16, KRT TV’ye 6, Fox TV’ye 5 kez ceza verdi. Zaman zaman eleştirel yaklaşıma ekranlarını açan Habertürk’e 2 ve Show TV’ye de bir kez ceza verildi. Son toplantısı hariç olmak üzere RTÜK’ün yıl boyunca 13 yaygın televizyona verdiği toplam ceza miktarı 16 milyon 692 bin 950 oldu. Bu miktarın yüzde 66,4’ü, yani 11 milyon 83 bin lirası eleştirel dört televizyona, Halk TV, Tele 1, KRT ve Fox TV’ye verildi. Ceza alan kanallara kamu bankaları ya da devletin atadığı isimlerin görev yaptığı kamu şirketlerinin hiç reklan vermediği de vurgulandı.

Bilgin, Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği desteğiyle yürüttüğü Demokrasi İçin Medya/Medya İçin Demokrasi Projesi’nin 2022 yılı Medya İzleme Raporu ve Mesleki Memnuniyet Araştırması’nın Mart ayında yayınlanacağını söyledi.