Bugün ‘10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü.’ Onbinlerce gazetecinin işsiz, onlarcasının tutuklu bulunduğu ülkede bu gün işsiz ve tutuklu gazeteciler gününe dönüştü. Gazeteciler 10 Ocak’ı yine meslektaşlarının cezaevinde bulunduğu, baskı ve hak ihlallerinin tavan yaptığı bir ortamda karşıladı. Ortak talep ise ‘özgürlük’.

Türkiye’de gazeteciler yazdıkları ve söyledikleri nedeniyle cezaevinde. Gazeteciler özgürlüğünü yitirirken toplum haber alma hakkını, Türkiye ise demokrasisini kaybediyor. Bu şartlarda ülkede gazeteciler; 1961 yılında özlük haklarını azaltmak isteyen gazete patronlarına karşı verdikleri mücadeleyi kazandıkları için de 10 Ocak gününü “Çalışan Gazeteciler Günü” olarak kutluyor. Ancak Türkiye’de “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü”nün kutlanacak bir yanı kalmadı. 2022 yılında da sansür yasası, polis şiddeti, gözaltılar ve tutuklamalarla gazetecilik hedef alındı.

Gazetecileri Koruma Komitesi’nin (CPJ) 2022 yılını kapsayan raporuna göre, son 1 yılda en çok gazeteci tutuklayan ülkeler arasında Türkiye de yer aldı. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) raporlarına göre, 2022’yi 43 gazeteci cezaevinde geçirdi. Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Örgütü’nün hazırladığı 2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre ise Türkiye, 180 ülke içerisinde 149’uncu sırada yer aldı. Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) 2022 Aralık ayı raporuna göre de 2022’de 174 davada 263 gazeteci yargılandı.

7 AYDIR İDDİANAME YOK

Diyarbakır’da 16 Haziran’da 16 gazeteci tutuklandı ve yaklaşık 7 aydır haklarındaki iddianame hazırlanmış değil. 28 Ekim’de ise Ankara merkezli yürütülen soruşturma kapsamında gözaltına alınan 11 gazeteciden 9’u tutuklandı.

HAKLAR İHLAL EDİLİYOR

TGS avukatı Ülkü Şahin, geçen ay tutuklu gazetecileri cezaevinde ziyaret etti. Şahin, “Tutukluluklarının hukuki değil politik gelişmelere bağlı olduğu biliyorlar. İçeride bolca okuyarak vakitlerini değerlendiriyor ve en yakın zamanda dışarıya çıkarak haberlerine dönmeyi bekliyorlar” diyerek mesleklerinden ve özgürlüklerinden alıkonulan gazetecilerin yaşadıkları sorunları anlattı: “TGS Hukuk Birimi olarak düzenli olarak cezaevinde tutulan gazetecileri ziyaret ediyoruz. Bu ziyaretlerimizde tutuklanarak özgürlüklerinden mahrum bırakılan, haber verme hakları ihlal edilen gazetecilerin, başta sağlık hakkı olmak üzere pek çok temek hak ve hürriyetinin ihlal edildiğini öğreniyoruz. Yakın zaman önce Ankara ve Diyarbakır’da geçtiğimiz aylarda tutuklanan gazetecilerle cezaevinde görüşme imkânı bulduk. Gazetecilerin haber alma hakları Yeni Yaşam, Evrensel ve BirGün gazeteleri verilmeyerek; Halk TV, KRT, Tele1, Artı TV engellenerek ihlal ediliyor. Dışarıdaki ekonomik kriz içeriye misliyle yansıtılıyor, çalışma hayatından koparılan gazeteciler fahiş kantin fiyatlarına maruz kalıyor, sanayi tipi yüksek elektrik faturası ödemek zorunda bırakılıyorlar. Aralarında kronik rahatsızlıkları olan gazetecilerin hastane sevkleri geciktiriliyor ve muayene kelepçeli yapılıyor. Gelen mektuplar ve kargolar geç veriliyor, kimi zaman mektuplara keyfi olarak el konuluyor. Gazeteciler, gelen kitapların yalnızca tekil aylarda kendilerine verildiğini ve koğuş içerisinde bulundurabilecekleri kitapların ise 10 kitap ile sınırlı olduğunu ifade etti. Sincan 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu olan Deniz Nazlım, Salman Gözelyuz, Hakan Yalçın ve Emrullah Acar ağırlaştırılmış müebbet şartlarında kalıyor. Ayrı odalarda tecrit edilen gazeteciler yalnızca 1,5 saat ortak havalandırmaya çıkabiliyorlar. Sincan Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu kadın gazeteciler cezaevine giriş yaparken çıplak aramaya maruz kaldıklarını ve bu konuda yaptıkları suç duyurusuna takipsizlik kararı verildiğini aktardılar.”

Ülkü Şahin, Türkiye Gazeteciler Sendikası Avukatı
Ülkü Şahin, Türkiye Gazeteciler Sendikası Avukatı

EVRENSEL’E MALİ KUŞATMA

Evrensel gazetesi ise ilan kesme cezaları ile baskı altına alındı. Basın İlan Kurumu (BİK) Evrensel’in ilan hakkını bütünüyle iptal etti. Gazeteye yönelik baskı ve cezaları anlatan Evrensel gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih Polat şunları dile getirdi:

“BİK’in Evrensel’in resmi ilan hakkını iptal etmesi, çok açık olarak iktidarın bir mali kuşatma hamlesi anlamını taşıyor. 2019 yılının Eylül ayında Evrensel’e ilan akışını durduran BİK, daha sonra da iptal kararı verdi. BİK’e yaptığımız iki itiraz da bizim açımızdan yine benzer siyasi tutumla reddedildi. Kısa bir süre içinde Bölge İdare Mahkemesi’ne başvuracağız. Hukuki süreci sonuna kadar zorlayacağız ve kazanacağımızı da umuyoruz. Evrensel çalışanlarının sarı basın kartlarının uzun süredir yenilenmemesi konusundaki ısrar da yine bunu tamamlıyor. Yani AKP, iktidar olduğu sürece Evrensel’e yönelik açık abluka tutumuna sürdüreceğini her tutumu ile gösteriyor. Biz de bu hukuksuzlukla mücadele etmeyi sürdürüyoruz. Yeni sansür yasasının çok öncesinden itibaren internet sitemize ilişkin gelen içerik kaldırma kararları artarak devam ediyor. Örneğin Aydın Sulh Ceza Hakimliği, Aydın’ın Köşk İlçe Kaymakamı tarafından talep edilen ve gazetemiz Evrensel’de 6 Ekim 2022’de yayımlanan tekzibe rağmen, Köşk Kaymakamı’nın başvurusu üzerine, tekzip metninin, ‘İki internet haber sitesi ile tirajı yüz binin üzerinde olan iki gazetede yayımlanması’ kararı verdi. Kanunda yeri olmayan, daha önce eşi benzeri görülmemiş bir uygulama bu. Evrensel, tüm bunların karşısında halkın haber alma ve doğru bilgilenme hakkından zerre kadar taviz vermeden işini yapmaya devam edecek.”

***

‘ÖZGÜRLÜK’ BİLANÇOSU

CHP, 10 Ocak Gazeteciler Günü nedeniyle 2022 Basın Özgürlüğü Raporu’nu yayınladı. CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in hazırladığı rapora göre, 2022’de 100’ün üzerinde gazetecinin haber takibi engellendi, gazeteciler fiziksel şiddete maruz kaldı. Gazeteciler 505 kez hakim karşısına çıkarken, 30 gazeteci tutuklandı, 80 gazeteci gözaltına alındı, 18 gazeteci saldırıya uğradı. Çakırözer, “2023 yılında tüm bu baskı ve sansürün bittiği, gazetecilerin özgürce mesleklerini yapabildiği Türkiye’yi kuracağız” dedi.

MÜCADELE GÜNÜ OLDU

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, 10 Ocak Gazeteciler Günü’nde yaptığı açıklamada AKP iktidarı döneminde yüzlerce yayın organının kapatıldığına, 11 bini aşkın gazetecinin işsiz kaldığına, bine yakın gazetecinin cezaevine girip çıktığına, 43 gazetecinin ise cezaevinde olduğuna dikkat çekti. Açıklamada “Gazetecilerin özgür kaldığı, gazeteciliğin suç olarak görülmediği günlerde gazetecilik yapma umudumuzu koruyoruz” ifadeleri kullanıldı.